дз‚вас‚л,
Дайшла ­ старонку знаную-нязнаную,
Туды, да бацька­ск‚х маг‚л.


5. ВЫГАН У ПОЛЕ ЖЫВ“ЛЫ

Спа­зл‚ з загона­ з‚мн‚я сняг‚
Ќ ­ мора паплыл‚ ракой-вадз‚цай,
Запел‚ жа­ранк‚. Ќ чорныя луг‚
|см‚хацца стал‚ першаю трав‚цай.

У поле статак выганяць пара.
Каро­ку маем мы -- завецца А­тарыняй,
Багацце кожнага гаспадара,
Скарб ‚ пацеха кожнай гаспадын‚.

"Мая" не выгнала яе за край
Плато­, на пашу, дзе яна хадз‚ла,
Пакуль таго, што вучыць абычай,
Над ей сваей рукою не ­чын‚ла.

Свянцоным хлебам, соллю ‚ вадой
Абнесла навакол яе тры разы,
Пастав‚ла да сонца галавой
Ќ загавор чын‚ла ад заразы.

| крын‚цы тры разы кусочак шкла
Скупала ‚, перад вачм‚ каро­к‚
Трымаючы, шаптала, як змала,
Так‚я мудры закл‚нання сло­к‚:

"Ты, ясна сонца, месяц, ясен свет,
Ќ вы, на небе часценьк‚я зоры,
Вы ­се, што кроп‚це расою цвет
Ќ асвятляеце сушу ‚ моры,--

Зямлю агрэйце, вырасцце траву,
Не пашкадуйце есць ‚ п‚ць жыв‚нам,
Ша­ковую сцял‚це мураву,
Абгарадз‚це жалязяным тынам.

Вартуйце, сцеражыце ад цара
Ляснога, палявога, вадзянога,
Ад царанят яго, ад упыра
Ќ ад людскога вока нелюдскога!"


6. АГЛЯД ПОЛЯ

Вял‚к‚ свет! Не згледзець тых абшара­,
Што прадзеды пак‚нул‚ ‚ нам:
Дзе лес, дзе лозы, дзе ляжаць папары,
Дзе рунь абходз‚ць ­жо на хлеб людзям.

Сягоння, м‚лая, быць хочу я з табою,--
Дык ручку на плячо мне палажы,
Я стан твой атулю рукою
Ќ ­ поле пойдзем, пойдзем пад крыжы.

Як дзец‚, пазабытыя тым светам,
Свае налетк‚ будзем аглядаць
I, пад загонам седзячы сагрэтым,
Пачнем аб жн‚ве будучым гадаць.

Багата мы з табою маем гоня­,
| пару абсеяць, зжац‚ тольк‚ б ‚х
Ды ­ добры час злажыць у застаронне
Сям'ю снапко­ паспелых, залатых.

Так станам песцячысь яе прыгожым,
Ќдзем, ‚дзем з загона на загон,
Дзе перш араць, дзе сеяць перш -- варожым -
3 надзеяй дачакаць нядзельных дзен.

Абня­шыся, пад крыжам адным сел‚,
3 бако­ стая­ друг‚ ‚ трэц‚ крыж,
3 крыжам‚ мы, як здан‚, ­ свет глядзел‚,
Ќ душы нашы ­знос‚л‚ся ­звыш.

Мы бласлав‚л‚ неба вобл‚к с‚н‚,
Што нашы думк‚ ­знос‚­ да сябе,
Ќ ­ думках кланял‚ся той час‚не,
Што нас злучала ­ шчасц‚ ‚ ­ жальбе.

Жыцце, зямлю ‚ сонца бласлав‚л‚,
Старыя грушы, вербы на мяжы,
А пракл‚нал‚ тольк‚ скону хв‚л‚
Ќ тыя вечныя па нас крыжы.


7. РАДА|НЌЦА

На рада­н‚цу мы на мог‚лк‚ пайшл‚,
Свянцонага з сабой астатк‚ ­зя­шы,
Як гэта з давен-да­на на нашай зямл‚
Дзяды ‚ прадзеды раб‚л‚ нашы.

Ман‚л‚ся нябожчыка­ адведаць мы.
На мог‚лк‚ народу шмат сышлося,
Ќ людз‚ сно­дал‚ся м‚ж крыжо­, як цьмы,
Х‚стаючысь, як ветрам гнутае калоссе.

На пл‚тах каменных парос зялены мох,
Бярозы, хвойк‚ плакал‚ над ‚м‚,
А пасярод капл‚ца жудка, як астрог.
На свет глядзела вокнам‚ сляпым‚.

Ля насыпу мы з м‚лай сел‚ ­ старане, -
Пад насыпам тым спала яе матка,--
Ќ прашаптала м‚лая, сх‚л‚­шыся ка мне:
"Адз‚н, адз‚н цяпер ты ­ мяне, братка!"

Як боб, буйныя слезаньк‚ з яе вачэй
Пасыпал‚ся на маг‚лку градам,
Здалося мне -- заплакала ‚ неба з ей
Над гэтым здушаным зямлею садам.

Штось сэрца сц‚снула, з‚рнула ­ дно,
Ќ паплыла сляза ­след за слязою,
А дума­, што ­жо ­се ‚х выл‚­ я да­но,
Што ­ свет гляджу ­жо зрэнкаю сухою.

У маг‚лках дрэмле бацька мой ‚ два браты,
Сясцер малых зямелька абымае.
А я жыву на свеце доляй с‚раты,
Мяне зямля за нейк‚ грэх трымае.

Пусц‚­шы гэтак сумным думам павады,
Бязмежны жаль паплы­ ­ душу крын‚цай.
Ќ я таксама, як яна тады, шапта­:
"Адна на свеце ты ­ мяне, сястрыца!"


8. ВОРКА

Саха мая зус‚м ужо гатова,--
Зраб‚­ к ей новенькую плаху.
Нарог‚ павывострыва­ нанова,
Да­ на пал‚цу то­сту бляху.

Вось тольк‚ кон‚ка ­ яе упрэгчы.
Махнуц‚ пугаю нягрозна.
У загоне на рагач крывы налегчы. --
Барозна пойдзе за барознай.

Сняданне з'ел‚ з ею удваечку.
Каб сыта -- трудна пахвал‚цца
Хлеб падзял‚л‚ разам па кусочку,
Сцюдзенай зап‚л‚ вадз‚цай.

Пайшю­ з сахой, пусц‚­ нарог‚ ­ гон‚.
Нагам‚ тольк‚ кон‚к мой цярэбе,
Ќ сцелецца загончык пры загоне,
Аж сонца цешыцца на небе.

Вам, людз‚, што сваей рукою белай
Зямл‚ не кратаеце сэрца,
Не дагадацца цераз век свой цэлы,
Як сэрца чалавека б'ецца.

Таго, як‚ ­восень ц‚ вясною
Зямл‚ сахой чапае грудз‚
Або зярно хавае бараною,
Каб вырасла для вас жа, людз‚.

У важны час заворка­ ц‚ засе­ка­
Ќмша абходз‚цца святая,
Душа ся­ца лунаецца, як дрэ­ка,
Якому вецер л‚ст зрывае.

Арыце, сейце, людз‚, хто што можа,
Старым ц‚ новым абычаем!
А вашу працу доля упрыгожа
Шчасл‚вым, буйным ураджаем.


9. БЕЛЌЦЬ ПАЛАТНО

Чачоткавы зраб‚­ ей пран‚к емк‚,
3 аздобам‚ ‚ ручкай гладкай,
Ќ палатно панес з ей да пагонк‚,
Дзе сажалка была ‚ кладка.

Усю трубу ук‚нул‚ ­ вадз‚цу;
Яна, свой ск‚ну­шы каптан‚к,
Кашулю падкаса­шы ‚ спадн‚цу,
|зышла на кладку, ­зя­шы пран‚к.

Ќ пярыць стала мокра палаценца,
Складаючы на кладцы ­ складк‚,
На ножк‚ пырснула ‚ на каленцы
Вадз‚ца, як раса на градк‚.

Распырск‚вал‚ся, як ‚скры, пырск‚,
М‚гцел‚ ­сюды мнагацветна.
На гладз‚ воднай рысавал‚ крыск‚
Ќ н‚кл‚ ­ гладз‚ непрыметна.

Бл‚скучыя агн‚стыя праменн‚,
Купаючыся ­ сажалчыным версе,
К маей галубцы ­ медным ум‚ленн‚
Тул‚л‚ся ‚ грэл‚ перс‚.

Так палаценца м‚лая бял‚ла
Вадз‚цай, пран‚кам на кладцы,
Пасля сабе на плечы узвал‚ла
Ќ слаць нясла на сенажатцы.

Нясла. Вада па ей цурком сцякала.
Ќ на асел‚цы ля плота
Ткан‚ну мыту распускала.
Цяперка сонца ­жо работа!

Бял‚ся, наша палатно, бял‚ся,
Як дзень, як месяц бледны, бела,
Як бела малако ­ гл‚нянай м‚се,
Як та салом‚нка паспела!


10. СЯ|БА

Ралля падсохла, мяккай стала во­най,
|жо час узяцца за сявалку,
| зямлю зярнят насыпаць жменяй по­най,
Як ад бацько­ на­чы­ся змалку.

Ад той, што ад з‚мы засталась, частк‚,
Штось к‚ну­шы на час нязбыты,
Адмерал‚ мы з ей са дзве шаснастк‚
У мех, рукой яе пашыты.

Ќ выйша­ сеяць я. Яна стаяла
Непадалек мяне, на ­змежку;
У высях сонца золатам з‚яла,
|н‚зу плы­ вецер сваей сцежкай.

Пасыпал‚ся дробныя зярняты
| раллю, як пацерк‚ янтарны,
На наш загон, сахою узараны,
На мой шнурок -- палетак ярны.

Яна, як н‚цая бярозка тая,
Стаяла, за ся­бой слядз‚ла,
Ќ як бы багародз‚ца святая --
Здавалася мне -- бласлав‚ла.

Лажыцеся ­ раллю, зярнятк‚, спатк‚,
Накрыйцеся пасц‚лкай-ск‚бкай,
Пасля збудз‚цесь, выгляньце з краватк‚,
Як во­на -- густа, як дзень -- шыбка!

Расц‚це высака, расц‚це буйна,
Як гэта пушча за дарогай!
Мал‚цеся да бела бога чуйна
Ќ чорнага не гне­це бога!

Каб не паспал‚вал‚ вас спякоты,
Дажджы каб вас не пазмывал‚,
Каб не паб‚л‚ грады ‚ грымоты,
Каб вам залома­ не ламал‚!


11. ПОЛЌЦЬ АГАРОДНЌНУ

Я выган плотам гарадз‚­, яна палола грады:
Благое зелле вырывала, к‚дала у пасц‚лку,
Дзе кал‚­ не было,-- дасаджывала там расады,
Там прарывала, дзе ­зышло загуста праз памылку.

Чырыкал‚ над ею верабейк‚ на чарэсн‚,
Нязгледна час ад часу вецер пралята­ крылаты.
Ќ адазвалася мая палея сумнай песняй,
Такой, якую ­ нас пяюць вясенн‚м днем дзя­чаты.

       ВЯСНЯНКА

   Ой, брала вясна у сонца ключы,
   Адчыняла сырую зямельку,
   Пускала на свет траву-мураву,
   Адзявала у л‚сце бярозы.

   Дзе тольк‚ н‚ йшла яна,-- з прыпала
   Густа сеяла, сеяла кветк‚,
   На край свету гнала рэчк‚ яна,
   Птушкам волю ‚ голас давала.

   Ой, выйду я, выйду на сенажаць,
   Буду в‚ць, зав‚ваць вяночак,
   Пяяць з салавейкам буду у тахт,
   Сэрцу песняй вясну выкл‚кац‚.

   Прыйдз‚ ты ка мне, сагрэй ты мяне,
   Абым‚ ты мяне, як друг м‚лы,
   Пасей на душы мне долейк‚ мак,
   А на сэрцы -- пшан‚чку кахання!

   Каб доля, як мак цв‚це, зацв‚ла,
   Каб каханне расло, як пшан‚чка,
   Каб м‚лы мяне мой верна люб‚­
   Ќ галуб‚­ ­ святл‚цы, як шчасце.

Зв‚нела песня ‚ зл‚валась з музыкаю птушак,
Бярозавыя на гасц‚нцы плакал‚ прысады,
Заводз‚­ всцер, б'ючысь аб ас‚навы асушак...
Я выган плотам гарадз‚­, яна палола грады.


12. ЯБЛЫНЌ ЦВЌТУЦЬ

Яблын‚ цв‚туць, так хораша цв‚туць,
Як белым высыпаны пухам,
Пчолк‚ на цвятк‚ па мед сабе лятуць,
3 вулля ­ вулей нясуцца духам.

Сел‚ з ею мы пад яблыню ­два‚х
На тра­цы святачнай нядзеляй:
Сонца разл‚лося ­ променях сва‚х,
Л‚стк‚ на яблынях зардзел‚.

Вецер плы­ л‚сткам‚, песц‚­, калыха­,
Гал‚нкам‚ трос, як крап‚лам.
Птушак жвавых шчэбет хв‚л‚ не сц‚ха­,
Кружы­ся з белым кветак пылам.

Раем на зямл‚ выглядыва­ нам сад,
Я ­ ‚м -- Адам, яна ­ ‚м -- Ева;
У ра‚ гэтым вецер бы­ нам бог ‚ сват,
Вяцьвям‚ шлюб давала дрэва.

Птушк‚ ­ м‚льен струн вяселле грал‚ нам,
Пасажнай маткай была пчолка,
Сонца несла ­цех‚ думкам ‚ грудзям,
Пасцелю слала нам вяселка.

Капа­ нам на вочы яблыневы цвет,
На нас вал‚­ся, як снег белы,
Мысл‚ нашы бегл‚ с‚няй дал‚ ­след
Ќ свет сабой тул‚л‚ цэлы.

М‚лая! О, кольк‚ радасц‚ даеш
Майму ты сэрцу маладому!
Нават ты сама таго не спазнаеш,
Як‚ ты скарб у ма‚м дому!

М‚лая, сагрэй мяне свайм‚ грудзьм‚!
К ма‚м грудзям прыл‚пн‚ шчыра;
Богам‚ хай станем мы пам‚ж людзьм‚,
Нябеснага князям‚ м‚ру!


13. НА СЕНАЖАЦЌ

Выйшл‚ з ей, дзе сенажатная краса
З‚хцела, як вяселк‚ мнагацветны ­зор,
Вострая яшчэ дзе не забразгала каса,
Дзе ­ кветках луг ‚рдзе­, як неба ­ноч ад зор.

Выйшл‚, як душы дзве злучаны навек
Выходзяць, к‚ну­шы маг‚льную жарству,
Светы аглядаць, як‚я ­зводз‚ць чалавек...
Прыйшл‚ мы й дз‚в‚мся такому хараству!

Краскам‚ ­см‚хаецца ­ся сенажаць,
Гараць урочн‚к‚, румянк‚ ‚ званк‚,
Жо­тыя званцы зялены луг жа­цяць,
На кветку з кветк‚ шыбка скачуць матыльк‚.

Рэчка бурбал‚ць па каменнях м‚ж вольх,
Вадз‚ца бл‚скатна лялее ­ бегацьбе,
Сц‚ха штосьц‚ шэпча, шалясц‚ць трыснег,
А сонца сочыць у вадзе само сябе.

Кветк‚ з ею рвем, вянок сабе пляце --
Карону ясна-цвет з нявысненай красы;
Хораша, да твару йдзе ен с‚раце,
А з-пад вянка плывуць па плечах валасы.

Шчасна так, абня­шыся, ­ траве плывем,
Купаюцца у кветках ног‚ да калень,
Шчок‚, грудз‚ нам гараць, гараць агнем,
Ќскрацца вочы, цела прос‚цца пад цень.

Сонца штораз больш у жылах кро­ агн‚ць,
Кален‚ штораз больш ласкоча нам трава,
Блогасна аб сэрцы сэрца ­ жары сн‚ць,
Жаданнем забыцця п'янее галава.

Ног‚ падкас‚л‚ся ‚ мне, ‚ ей,
Зл‚л‚ся вусны з вуснам‚ сам‚ сабой,
Полымем прыпал‚ грудз‚ да грудзей,
Змяшал‚ся мы з сонцам, з кветкам‚, з травой.


14. КРАСА СВЕТУ

Вясна, вясна! О, кольк‚ ­ табе шчасця!
О, кольк‚ радасц‚ прынос‚ш ты з сабой!
Умееш ты ­ душы агонь раскласц‚
Ќ грудз‚ распал‚ць агн‚стай барацьбой.

Святлом свет цэлы зал‚ла гарачым,
Раск‚нула з зяленасц‚ жывы шацер,
На ­с‚м зямл‚ абшары до­гаспячым
На сва‚х кроснах выткала чаро­ны ­зор.

О, цешся з гэтага сама, вясна ты!
Ужо славу блаславяць цяпер усе тваю --
Зямля ‚ неба, ‚ вецер крылаты,
Ќ я красе тваей сваю дань аддаю.

Гэй, ажыло зямл‚ старое папял‚шча!
Зайграл‚ рэчк‚, плечы выра­нава­ бор,
Спра­ляе птушак жвавы рой ‚грышча
Ќ падлятае з радасцю чуць не да зор.

Ќ думка ­высь ляц‚ць на вольных крыллях,
Як бы самому богу мела расказаць
Аб тых нягаданага свята хв‚лях,
Як‚м вясна яе умела счараваць.

Ляц‚, ‚мчыся, думка, вышай, далей,
Як вокам стрэл‚ць можна у блак‚тну даль!
Схап‚ стуль песню з перуновай стал‚
Ќ прыняс‚ мне волю с‚льную, як сталь!

Я песняй м‚лую сваю прасла­лю
Пам‚ж народам‚ сва‚х, чужых зямель,
Каб не заг‚нула, як кветка, у бяспра­ю,--
Жыла й тады, як ляжа ­ вечную пасцель.

А воля мне жалезная патрэбна
За кры­ды маей м‚лай помстай заплац‚ць,
Што гаравала так яна бясхлебна,
Што ланцугам‚ мус‚ла шмат лет зван‚ць.


     1913


 * КУРГАН *

Пам‚ж пустак, балот беларускай зямл‚,
На ­збярэжжы рак‚ шумнацечнай.
Дрэмле памятка дзен, што ­ нябыт уцякл‚,
Удз‚рванелы курган векавечны.

Дуб галле распусц‚­ каранасты над ‚м.
Сухазелле у грудз‚ ­п‚лося;
Вецер стогне над ‚м уздыханнем глух‚м,--
Аб м‚ну­шчыне ­ жальбах галосе.

На купалле там птушка садз‚цца, пяе,
У п‚л‚па­ку во­к нема вые;
Сонца днем распускае там косы свае,
Ночкай зоры глядзяць залатыя.

Хмары неба ­сц‚лал‚ мо тысячу раз,
Перуны б‚л‚ з краю да краю,--
“н ста‚ць -- гэта памяць людская, паказ...
Тольк‚ гутарка ходз‚ць такая.

II

На гары на крутой, на абв‚тай ракой,
Лет назад таму сотня ц‚ болей,
Белы хорам стая­, недаступнай сцяной
Грозна, думна глядзе­ на прыволле.

У нагах у яго рассц‚ла­ся абшар
Хвоек гонк‚х ‚ пахан‚ чорнай,
Сонных весак шары, хат амшалых, як мар,
Хат з сям'ей душ падданых, пакорных.

Князь у хораме жы­, сла­ны свету ­сяму,
Недаступны ‚ грозны, як хорам;
Хто хаце­, не хаце­ - б‚­ наклоны яму,
Спуску, ласк‚ не зна­ непакорам.

Зневажа­, катава­ ен з дружынай сваей;
Стражы князевы -- ­ пол‚ ‚ дома,
Тольк‚ модлы расл‚ небу ­ сэрцах людзей,
Ќ пракляцце расло пакрыема.


III

Раз бяседа вял‚кая ­ князя была:
На пасад дачку княжну садз‚л‚:
За сталом в‚н заморск‚х крын‚ца цякла,
Бегла музыка ­круг на паум‚л‚.

На вяселле-разгул наплыло, як на сход,
Госц‚ знатных зусюль, за па­свету,
Гэткай гучнай бяседы не номн‚­ народ,
Гэтк‚х скарба­, брыльянта­, саета­!..

Дзень, друг‚ ­жо грымела у князя гульня,
Ќ музык‚, ‚ чарк‚ зв‚нел‚;
Выдумлял‚ заба­ новых кожнага дня;
Што хацел‚ -- ­сяго госц‚ мел‚.

Ажно трэцяга дня князь прыдума­ адну
Для дружыны пацеху-забаву:
Загада­ ен пазваць гусляра-старыну,
Гусляра з яго ведамай славай.


IV

Акал‚чны народ гусл‚ зна­ гусляра;
Песня-дума за сэрца хапала;
Вакол гэтай думы дудара-званара
Казак дз‚­ных злажылась нямала.

Кажуць, тольк‚ як выйдзе ‚ ­дарыць як ен
Па струнах з неадступнаю песняй,--
Сон злятае з павек, болю ц‚шыцца стогн,
Не шумяць ясакары, чарэсн‚;

Пушча-лес не шум‚ць, белка, лось не бяжыць,
Салавей-птушка ­ той час сц‚хае;
Пам‚ж вольха­ рака, як штодзень, не бурл‚ць,
Папла­к‚ рыба-плотка хавае.

Прыта‚цца да моху русалка, лясун,
Каня вечнага "п‚ць" не заводз‚ць:
Пад звон-песню жывучых гусляравых струн
Для ­с‚х папараць-кветка ­зыходз‚ць.


V

Прывяла гусляра з яго н‚­ных сял‚б
Дворня князева ­ хорам багаты:
Пасадз‚ла на ганку, м‚ж клена­ ‚ л‚п.
На цагляным парозе магната.

Невыдумная св‚тка -- убор на плячах,
Барада, як снег белы -- такая,
Незвычайны агонь у задумных вачах,
На каленях лягл‚ гусл‚-ба‚.

Водз‚ць пальцам худым па сталевых струнах,
К песн‚-музыцы ладз‚цца, строе;
Водкл‚к б'ецца ад струн па сцюдзеных сцянах,
Зам‚раючы ­ сховах пакоя­.

Вось настро‚­, наве­ тон у струнах як след,
Не з‚рну­шы на гул‚ н‚ разу,
Ќ сядз‚ць гэты сумны, як лунь, белы дзед,
Ќ чакае ад князя прыказу.


VI

-- Што ж ма­чыш ты, гусляр, н‚­, лясо­ песнябай,
Славай хат ма‚х подданых сла­ны?!
Нам сягоння зайграй, нам сва‚х песень дай,--
Князь умее плац‚ць незвычайна!

Запяеш па душы, дас‚ ­цех‚ гасцям --
По­ны гусл‚ насыплю дуката­;
Не пад мысль песня будзе каму-небудзь нам --
Канапляную возьмеш заплату;

Знаеш славу маю, знаеш с‚лу маю...
-- Многа знаю ‚ чу­ аб табе я,--
Ќ я сам, як ‚ ты, так табе запяю...
-- Ну, пара пачынаць, дабрадзею! --

Гэтак слухае, выслуха­ князя гусляр,
За‚скрыл‚ся вочы с‚выя,
Патану­ у скляпеннях адз‚н, друг‚ ­дар,
Ќ заплакал‚ струны жывыя.


VII

"Гэй ты, князь! Гэй, прасла­ны на цэлы бел свет,
Не такую задума­ ты думу,--
Не дае гуслярам сказу золата цвет,
Белых хорама­ п'яныя шумы.

Скурган‚­ бы душу чырванцом тва‚м я;
Гуслям, княжа, не п‚шуць закона­:
Небу справу здае сэрца, думка мая,
Сонцу, зорам, арлам тольк‚ ро­на.

Бачыш, княжа, загоны, лясы, сенажаць,--
Ќм пакорны я тольк‚ з гуслям‚,
С‚лен, княжа, караць, галаву с‚лен зняць,--
Не скуеш тольк‚ дум ланцугам‚.

Славен, грозен ‚ ты, ‚ твой хорам-астрог,
Б'е ад сцен-цэгел ледам з‚мовым;
Сэрца маеш, як гэты цагляны парог,
Ќ душу -- як скляпо­ гэтых сховы.


VIII

Глянь ты, сла­ны ­ладар, па палетк‚ свае:
Сарачн‚ там сох бачыш, як блудзе;
А ц‚ чу­ ты, аб чым там араты пяе,
Дзс ‚ як жывуць гэтыя людз‚?

Глянь у лех‚ свае, ­ падзямелл‚ глянь, князь,
Што настро‚­ пад хорамам гэтым:
Брацц‚ корчацца там, табой к‚нуты ­ гразь,
Чэрв‚ точаць жывых ‚х, раздзетых.

Ты ­се золатам хочаш прыцьм‚ць, загац‚ць...
Ц‚ ж прыгледзе­ся, хорамны княжа?
Кро­ на золаце гэтым людская бл‚шчыць,
Кро­, якой ‚ твая моц не змажа.

Ты брыльянтам‚ ­сыпа­ атласы ‚ шо­к --
Гэта цертая сталь ад кайдана­,
Гэта в‚сельн‚ петля­ разв‚ты шнурок,
Гэта, княжа, твае саматканы.


IX

Стол ты ­став‚­ ядой, косцей шмат пад сталом,--
Гэта косц‚ бядноты рабочай;
Пацяшаешся белым, чырвоным в‚ном,--
Гэта слезы нядол‚ с‚рочай.

Хорам выстра‚­ ты, твайму воку так м‚л,
Адшл‚фованы цэгла ‚ камень,--
Гэта -- памятк‚-пл‚ты з ня­часных маг‚л,
Гэта -- сэрца­ скамененых пламень.

Люба чуц‚ табе скочнай музык‚ звон:
Ты, дружына п'яце асалоду,--
А ц‚ ­слуха­ся ты, як плыве з яе стогн,
Стогн пракляцця табе, твайму роду?!

Ты збяле­, ты дрыжыш, сла­ны княжа-­ладар!
Госц‚ хмурны, а дворня знямела...
Ну, што, княжа? пара даць за песню мне дар!
Выбачай, кал‚ спе­ мо ня­мела".

Х

Князь ста‚ць, князь ма­чыць, жуда, помста б'е з воч;
Гул‚ зглухл‚: н‚ жарта­, н‚ смеха­...
Дума­ князь, выдумля­, грымну­ шабляй на­збоч,
Тольк‚ з лескатам выбегла рэха.

-- Гэй ты, сонцу ра­ня, не на тое пазва­
На вяселле цябе сваей княжны!..
Ты шалены, стары! хто цябе дзе хава­?
Ты, знаць, вырадак цемры сярмяжнай.

Ты адважы­ся мне на сляпы перакор
Вызваняц‚ сусветныя трэл‚;
Платы маю шмат я для так‚х непакор,
Хто сябе проц‚ мне стаць асмел‚­,

Я па-князе­ску ­с‚м ‚ плачу, ‚ люблю!
Ты не хочаш дуката­ -- не трэба!..
Узяц‚ старца ‚ гусл‚ жы­цом у зямлю'
Знае хай, хто тут пан: я -- ц‚ неба!


XI

Падхап‚л‚, ­зял‚ гусляра-старыка.
Гусл‚ разам яго самагуды:
Па-над бераг круты, дзе шумела рака,
Павял‚, панясл‚ на загубу.

Месца выбрал‚ здатнае, вырыл‚ дол,
Дол тры сажн‚ шырок‚, глыбок‚;
Закапал‚, уб‚л‚ ас‚навы кол,
Дал‚ насып тры сажн‚ высок‚.

Не часал‚ дамо­к‚ яму сталяры,
Не заплакал‚ бл‚жн‚я вочы;
Змо­кл‚ гусл‚ ‚ ен з той пары -- да пары;
Сум ‚ сц‚ша залегл‚, як ночай.

Тольк‚ князе­ск‚ хорам гудзе­, не ма­ча­:
Шалы, музыка ­ тахт рагатал‚;
Не адну в‚на бочку князь кончы­, пача­:
Шлюб-вяселле ­се княжны гулял‚.


XII

Пацякл‚, паплыл‚ за гадам‚ гады...
На гусляравым наспе жв‚ровым
Палыны узышл‚, вырас дуб малады,
Зашуме­ непанятл‚вым словам.

Лет за сотню зве­ час, ц‚ ‚ болей мо лет,
Зацв‚л‚ пераказы ­ народзе;
Кажуць людз‚: ­ год раз ночкай з гуслям‚ дзед
3 кургана, як снег, белы выходзе.

Гусл‚ стро‚ць свае, струны звонка зв‚няць.
Жменяй водз‚ць па ‚х абамлелай,
Ќ ­се нешта пяе, што жывым не паняць,
Ќ на месяц глядз‚ць, як сам, белы.

Кажуць, каб хто кал‚ зразуме­ голас той,
Не зазна­ бы н‚кол‚ ­жо гора...
Можна тут веру даць, тольк‚ слухаць душой...
Курганы шмат чаго нам гавораць.

1910